Marmota alpetarra

Izen arrunta: Marmota alpetarra.

Izen zientifikoa: Marmota – marmota.

Erreinua: Animalia.

Elikaduraren arabera: Belarjalea.

Hezurdura: Ornoduna.

Taldea: Karraskaria.

Ugalketa mota: Bibiparoa.

Ekosistema: Ingurune menditsuak.

Kokapena: Pirinioa.

 Kanpoko ezaugarrien deskribapena: 50-58cm buztanik gabe; bere buztana 13-16cm-ko luzera izan oi du, 3,4-5,7kg-ko pisua izaten du.

Bitxikeriak: Zulo eta arrakalak erabiltzen dituzte babesteko. Eguna hasten denean gordelekuaren sarrera nagusiaren kanpoaldean kokatzen dira elkar garbitzeko.

Alvaro eta Martina

ARRABIOA

Izen arrunta: Arrabioa

Izen zientifikoa: Salamandra-salamandra

Erreinua: Animalia (Anfibioa)

Elikaduraren arabera: Ornogabeak jaten ditu.

Hezurdura: Ornoduna

Ugalketa mota: Obiparoa

Ekosistema: Leku hezeak

Kokapena: Europa Asia eta Afrikan bizi dira.

Kanpoko ezaugarrien deskribapena: Larruazala orbain hori eta beltzez apaindua du. Gorputza ia zilindrikoa du, burua zapala eta nabarmenki kanpora ateratzen diren begi handiak ditu.

Bitxikeriak: Poroetatik eta guruin parotideoetatik likido zuri eta pozoitsu bat isurtzen dute.

Gontzal eta Maider

POZA DE LA SAL

Aurtengo Aste Santuko oporretan Poza de la Salen egon naiz eta bertako gatzagetan gauza asko ikasi ditut.

Lehenengo eta behin jakin behar duzue, Poza de la Sal hiria Burgosen dagoela, Bureba izeneko eskualdean, hain zuzen ere.

Bere izenak dioenez, han gatz asko lortzen zen baita berarekin ordaintzen zuten ere; horregatik soldata hitza, hau da, gaztelaniaz “sal-ario” hitza “gazt-sal” izenetik dator.

Gatza lortzeko prozesuak denbora asko eramaten zuen: udan ur gazitua putzuetan sartzen zuten, eguzkiak ura lurruntzen zuen eta gatza gelditzen zen soilik.

 Prozesu hau aurrera eramateko bi pertsona behar ziren gatzagaroa eta arrieroa:

• Gatzagaroak gatza multzotzen zuen.
• Arrieroak agintzen zuen.

Mikel Mendigutxia

BOTOA EMATEKO GARAIA

Maiatzaren 22an Foru eta Udal Hauteskundeak izango dira.

18 urtetik gorako jendeak botatzeko eskubidea dauka.

Botoa emateko pauso hauek eman behar dira:

• Lehenengoz mahaian egiaztatu behar duzu zure identitatea:  NAN-a aurkeztearen bidez.
• Kontuan izan behar duzu boto-txartelek eta gutun-azalek kolore desberdinak izango dituztela. Gutun-azal zurian udal-zinegotzien zerrenda sartu behar da eta gutun- azal laranjan diputatuen zerrenda.
• Gutun-azal bakoitza dagokion hautestontzian sartu behar da.
• Datorren igandean goizeko 9etatik arratsaldeko 8etara irekita egongo dira hauteskunde-mahaiak.

Gontzal eta Unai

LORCA-KO LURRIKARA

2011-Ko maiatzaren 11an,  Lorcan (Mutzia) 8 pertsona hilda eta  zauritu asko egon ziren lurrikararen ondorioz.

5,1 magnitudeko lurrikara suertatu zen 4,5 graduko seismo baten ondorioz. Hildako bat txikia zen. Gobernuko eskuordeak, Rafael Gonzalez Tovarrek, ziurtatu zuen hildakoen kopurua zortzi zela eta bi pertsona oso larri zeudela. Horrez gain, zaurituen kopurua berrogeita hamarrera heldu zen  eta Lorca-ko futbol zelaia ospital bihurtu zuten.

Lurrikararen epizentroa Terciako mendizerran aurkitu da. Seismo honek hondamen handia eragin du Lorcan. Halaber indar handiz  eskualde honetako hainbat herri eta hiritan hauteman dute, hala nola,  hiriburuan, Mazarronen, Cartagenan, Aguilasen eta beste hainbat herrialdetan  Almerian, Madrilen eta Alicanten.

                              

                        GUZTIOK LORKAREKIN!!!           

Imanol eta Mikel Mendigutxia          

METAL AROA

Orain Metal Aroari buruz zertxobait azalduko dizuet eta espero dut zuen gustukoa izatea. Izan ere, lehengo gizakiei buruz gehiago jakitea eta euren bizimodua ulertzea oso inportantea da.

 

Metal Aroa historiaurreko epe luzea da. Duela 7.000 urte hasi zen, metalurgia asmatu zutenean eta duela 3.000 urte amaitu zen idazkera asmatu zutenean.

Lehenengoz kobrea erabiltzen ikasi zuten. Kobrea erabiltzea, harria eta egurra erabiltzearen aldean, sekulako aurrerakuntza izan zen.

Ondoren brontzea lortu zuten kobrea eta eztainua nahastuz.

Brontzea ere aurrerakuntza handia izan zen kobrearen aldean. Metal hau gogorragoa baitzen eta ez zen hain errez herdoiltzen. Burdina nagusitu zen arte, brontzea zen gizakiak ezagutzen zuen metalik erabilgarriena.

Azkenik, burdina moldatzeko eta lantzeko gai izan ziren. Metal gogor honekin arma hobeak eta beste objektu baliotsuak egin ahal izan zituzten.

 ALVARO

OGIA-GAZTAREKIN

Osagaiak:
OGIA
GAZTA
OLIOA
AZUKREA

Prestaketa:
1-Ogi barra bat hartu, zabaldu erditik eta otapurra kendu.

2-Lehenengo azukre pixka bat jarri, nahi izanez gero olio pixka bat bota, eta azkenik gazta gehitu.

3-Bukatzeko, labean 200 gradutan sartu hamar minututan.

ON EGIN DAGIZUELA, LAGUNOK!

 Denar

PAGASARRI MENDIA

Otsailaren 28an, Pagasarri mendiari buruzko horma-irudiak ekarri zituzten gure eskolara eta handik informazioa atera genuen.

-Natura hor bertan:

                              .

• Pagasarri mendia “Bilboko birikia” da.
• Kokagune eder-ederrak eta ikusmira zoragarriak ditu
  

-Landaretza:

• "Paga-sarri" toponimoak, mendian pago ugari egon zirela, adierazten du.
• Oraindik  nabaritzen da aspaldian 600 m-tik gora pagoak egon zirela Pagasarri mendian.
• Gaur egun mendiaren goiko aldean, landatzen ari dira pagoak eta bertako hainbat espezie.

-Fauna:

•  Pagasarri mendia animalia-espezie ugarien babeslekua da.

Kontuan izan behar dugu gizakiok askotan kalte handiak sortzen dituztela hor bizi diren animali eta landareei. Hori dela eta, horra gure ekabidea

Zain dezagun Pagasarri!

Martina eta Iñigo

SUMENDIEN GAIA PRESTATZEKO GIDOIA

Hona hemen informazioa lortzeko hiru gune:

http://sumendiak.wikispaces.com/Mekanismoa

http://lurra.wikispaces.com/Sumendiak+eta+lurrikarak.

http://www.anakel.com/liburua/ikusi/gizartezientziak/1eso/3/8/2

  ONDO IRAKURRI HURRENGO ATALAK:

GIDOIA

• Zer dira sumendiak?
• Sumendi baten atalak.
• Sumendien sailkapena, forma eta erupzioaren arabera.
•  Sumendi ospetsuak.

LORTUTAKO INFORMAZIOAREKIN TALDEKO LANA WORDEN  BURUTU.

1.  Azala prestatu: Izenburua jarri eta taldeko partaideen izenak.
2.  Atalaren izenburua.
3.  Garrantzitsuena idatzi edo kopiatu.
4.  Nahi dituzun marrazkiak tartekatu.
5. Azalpena ondo prestatu (buruz ikasi, entsaiatu…).

AHOZKO ADIERAZMENA. Gogoratu:

•  Ozenki hitz egin.
• Entzuleei begira jarri.
• Behar dituzun marrazkiak, irudiak eta abar erabili.

GURINEZKO GALLETAK

Osagaiak:

-200g azukre.

-3 goilarakada txiki bainilla.

-2 arrautza gorringo

-450g gurin.

-750g irin.

Prestaketa:

1. Osagai guztiak nahasten dira ore fin bat lortu arte.

2. Arrabolaren laguntzaz orea mahai gainean zabaltzen da.

3. Orearekin forma txiki desberdinak egiten dira.

4. Egin diren formak labean (berrehun gradutan berotuta) sartzen dira eta 10 minututan eginda daude.

On egin!

EUSKADIKO IBAIAK

•Atlantiar isurialdeko ibaiak:

- Laburrak dira, mendiak itsasotik gertu daudelako.
- Ur-etorri berdina dute beti, hau da, ur-kantitate berdintsua urte osoan zehar.
- Aldapa handietatik zehar jaisten dira ibilgu osoan.

•Mediterranear isurialdeko ibaiak:

- Luzeak dira, mendietatik Ebrorainoko distantzia handiagoa delako.

- Ur gehien dakarten urtaroak udaberria eta udazkena dira. Udan oso ur gutxi

ekartzen dute.

- Aldapa leunagoetatik jaisten dira ia ibilgu osoan.

TXOKOLATEZKO BIZKOTXOA

Maiderren errezeta

             



Osagaiak: (Neurria jogurt potea izango da)

·         Jogurt bat

·         50g kola-kao

·         Gurin pixka bat

·         Bi pote azukre

·         Hiru arrautza

·         Legamia poltsa

·         Hiru pote irin

·         Olio pote bat

Prestaketa:

1.Hasteko bol batean osagai guztiak nahastu.

2.Gero moldea prestatu irina eta gurinarekin (orea ez itsasteko)

3.Bukatzeko orea molde batean ipini, eta sartu labean 170 gradu zentigradutan.

Han mantendu ordu betean.

On egin!



KOBREA

Kobrea aire lehorrak oxidatzen ez duen metala da, eroale ona eta merkea. Merkea da asko dagoelako eta erraz lortzen delako, baina agortuko ote den beldur dira zientzialari batzuk.

Orain historiari buruz datu batzuk emango dizkizuegu.

Bikingoek Galesko kostaldera iritsi ziren, eta suge-itxurako mendixka batekin topo egin zuten. Great Orme izena eman zioten, hau da, harra, itsas sugea edo halako zerbait.

Great Orme toki ederra zen, itxuraz deigarria, baina, edertasunaz gain, beste zertxobait eskaintzen zuen mendixkak: kobre minerala.

Hala ere, kobre hura bikingoak iritsi baino askoz lehenagotik ustiatzen zen. 1.600 urte lehenagotik, gutxienez. Izan ere, gaur egungo arkeologoen ustez, Brontze Aroko kobre-meategi handiena izan zen Great Orme.

XABIER

TORNADOA

LOREAK

Agate Deuna

IRTEERAK

San Adriango auzora joan ginen abestera.